Een gedetailleerde medische geschiedenis is de eerste stap in het bepalen van de mogelijke oorzaken. Enerzijds vraagt de arts naar eerdere ziekten, medicijngebruik, eetgewoonten, stressfactoren of of u medicijnen gebruikt.
Aan de andere kant vraagt hij hoe ernstig de aandoening is en of het pijn veroorzaakt. Als dit het geval is, is het cruciaal om te weten waar de pijn zich bevindt, wanneer het voor het eerst optrad en of het gerelateerd is aan de consumptie van voedsel of dranken.
Het laatste punt is cruciaal, aangezien bij sommige ziekten, zoals maagzweren, de pijn meestal ongeveer twee uur na het eten optreedt. Deze stap wordt gevolgd door een lichamelijk onderzoek, waarbij de arts de buik palpateert en inspecteert. Vooral in gevallen van acute pijn kan buikgevoeligheid (wanneer druk pijn veroorzaakt) helpen om mogelijke appendicitis uit te sluiten. Daarnaast vertrouwt men vaak op apparatuur gebaseerde diagnostiek die meer nauwkeurige informatie kan geven over mogelijke oorzaken.
De meest voorkomende is waarschijnlijk echografie. Het is snel en risicoloos en geeft de arts een globaal beeld van de toestand van de aangetaste organen. Echografie kan bijvoorbeeld maagzweren detecteren.
Om nauwkeurigere resultaten te verkrijgen, gaat men over op endoscopie (gastroscopie). Dit maakt het mogelijk om gastritis of tumoren te detecteren, onder andere. Gastroscopie maakt ook het nemen van weefselmonsters mogelijk. Ontlasting-, urine- en bloedmonsters kunnen ook onthullend zijn.
